ماست را با چه چیزهایی بخوریم که سردی نکنیم؟
ماست یکی از پرمصرف‌ترین فرآورده‌های لبنی در جهان است که علاوه بر طعم خوشایند، فواید تغذیه‌ای متعددی دارد. با این حال از نگاه طب سنتی، این خوراکی طبعی «سرد و تر» دارد و در صورت مصرف نادرست، به‌ویژه برای افراد سردمزاج، می‌تواند مشکلاتی مانند سستی، بی‌حالی، نفخ، یا درد مفاصل ایجاد کند. خوشبختانه با رعایت اصول مصرف و استفاده از «مصلح‌ها»، می‌توان هم از خواص ماست بهره‌مند شد و هم از عوارض آن جلوگیری کرد.
طبع ماست در طب سنتی
در طب سنتی ایران، هر ماده غذایی بر اساس «گرمی و سردی» و «خشکی و تری» دسته‌بندی می‌شود. ماست به دلیل فرآیند تخمیر و ترکیبات آن، طبعی سرد و تر دارد. هرچه ماست ترش‌تر و رقیق‌تر باشد، میزان سردی آن بیشتر می‌شود.
- ماست گوسفندی نسبت به ماست گاوی سردی کمتری دارد.
- ماست گاومیش طبع بسیار سردتری نسبت به سایر انواع ماست دارد.
- ماست چکیده همچنان سرد است اما رطوبت کمتری نسبت به ماست معمولی دارد.
بیشتر بخوانید: تفاوت ماست ایسلندی و ماست معمولی؛ کدام یک انتخاب سالم تری برای شما است؟
چرا خوردن ماست بدون مصلح توصیه نمی‌شود؟
از نظر طب سنتی، خوردن ماست به تنهایی یا همراه برخی غذاها (مثل گوشت یا ماهی) می‌تواند باعث ایجاد «خلط خام» شود که عامل ضعف سیستم گوارش و بروز مشکلاتی مانند لک‌های پوستی، نفخ، و حتی درد مفاصل است. مصرف همزمان ماست با پروتئین‌های حیوانی نیز هضم را دشوارتر می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌شود ماست را نیم ساعت قبل یا یک ساعت پس از غذا میل کنید و حتماً همراه مصلح باشد.
مصلح های مناسب برای ماست
مصلح، ماده‌ای است که با افزودن به یک خوراکی، اثرات نامطلوب آن را کاهش داده و طبع آن را متعادل می‌کند. برای ماست، مصلح‌های متعددی معرفی شده‌اند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
-
زنیان
یکی از بهترین مصلح‌های ماست است. طبع بسیار گرمی دارد و حتی در روایات نیز توصیه شده که کمی زنیان روی ماست ریخته شود تا از مضرات آن کاسته شود. -
مغزهای آجیل (گردو، بادام، پسته، فندق)
این مغزها طبع گرمی دارند و افزودن آنها به ماست، هم سردی را کاهش می‌دهد و هم میان‌وعده‌ای مغذی و پرانرژی ایجاد می‌کند. -
کشمش یا خرما
کشمش با طبع گرم و مزه شیرین، تعادل حرارتی ماست را حفظ می‌کند. خرما نیز انتخابی عالی است که می‌توان به ماست اضافه کرد. -
عسل یا شیره انگور و خرما
این ترکیبات علاوه بر گرم کردن طبع ماست، طعم آن را دلچسب‌تر می‌کنند و ارزش غذایی را بالا می‌برند. -
سبزی‌های معطر گرم (نعناع، پونه، کاکوتی)
افزودن این گیاهان خشک یا تازه به ماست، ضمن کاهش سردی، هضم را بهبود می‌بخشد. -
گل محمدی
گلبرگ خشک شده گل محمدی با عطر ملایم خود، طبع ماست را متعادل و آن را به یک میان‌وعده آرام‌بخش تبدیل می‌کند. -
موسیر
ماست موسیر یکی از رایج‌ترین ترکیبات ماست در سفره ایرانی است. موسیر با طبع گرم خود، سردی ماست را تا حد زیادی خنثی می‌کند. -
زعفران دم‌کرده
افزون بر گرمی، زعفران خاصیت شادی‌بخش دارد و رنگ و طعمی ویژه به ماست می‌دهد. -
زنجبیل یا آویشن
هر دو ادویه طبع گرم و اثر ضدنفخ دارند و افزودن آنها به ماست، به‌ویژه در فصول سرد، انتخابی عالی است. -
سیاه‌دانه
دانه‌ای گرم و ضدالتهاب که مصرف آن با ماست هم به بهبود هضم کمک می‌کند و هم تعادل طبع را حفظ می‌کند. -
آب لبو
علاوه بر رنگ زیبایی که به ماست می‌بخشد، طبع گرمی دارد و برای کاهش سردی بسیار مناسب است.
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل انتخاب ماست مناسب بر اساس نیاز بدن و رژیم غذایی
عوارض مصرف ماست بدون مصلح
مصرف ماست به تنهایی، به‌خصوص برای افراد سردمزاج یا کسانی که معده‌ای ضعیف دارند، می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند از جمله:
- نفخ و سنگینی معده
- درد مفاصل و استخوان‌ها
- کاهش انرژی و رخوت
- افزایش ترشحات بدن
- کاهش میل جنسی
- ایجاد یا تشدید آلرژی
همچنین ترکیب ماست با برخی مواد مانند خیار، ماهی، یا ترشیجات، سردی غذا را افزایش داده و می‌تواند مشکلات گوارشی ایجاد کند. اگر قصد دارید ماست و خیار بخورید، حتماً به آن نعناع یا پونه بیفزایید.
چه کسانی باید در مصرف ماست احتیاط کنند؟
- افراد سردمزاج و بلغمی
- کسانی که معده سرد یا مشکلات هاضمه دارند
- مبتلایان به درد مفاصل و استخوان
- افرادی با حافظه ضعیف یا مبتلا به آرتریت روماتوئید
- کسانی که دچار رفلاکس معده هستند
چه کسانی از خوردن ماست بیشترین سود را می‌برند؟
ماست برای افراد گرم‌مزاج، صفراوی و کسانی که حرارت کبد یا خشکی مزاج دارند بسیار مفید است. این افراد می‌توانند از خاصیت خنک‌کنندگی ماست بهره‌مند شوند و تعادل حرارتی بدنشان را حفظ کنند. همچنین برای زنان باردار و افرادی که دچار یبوست هستند، ماست انتخابی سالم است، البته بهتر است همراه مصلح مصرف شود.
سخن پایانی
ماست اگرچه غذایی سالم و غنی از پروتئین، کلسیم و باکتری‌های مفید است، اما از دیدگاه طب سنتی باید با رعایت اصول و همراه مصلح مصرف شود تا از بروز مشکلات ناشی از طبع سرد آن جلوگیری گردد. انتخاب مصلح مناسب نه تنها سردی ماست را برطرف می‌کند، بلکه خواص آن را چند برابر می‌سازد و آن را به یک خوراک کامل و بی‌ضرر تبدیل می‌کند.
