راهکارهای موثر برای افزایش تولید شیر در گاوهای اوایل شیردهی
مدیریت صحیح گاوهای شیری به ویژه در اوایل دوره شیردهی نقش مهمی در بهبود عملکرد و تولید شیر ایفا می‌کند. این دوره که شامل هفته‌های ابتدایی پس از زایش است، با تغییرات فیزیولوژیکی و متابولیکی قابل توجهی همراه است. لذا نیازمند توجه ویژه به تغذیه، مدیریت استرس و جلوگیری از بیماری‌های متابولیکی است. در این مقاله آموزشی ملاردشیر، ده راهکار کلیدی برای بهبود عملکرد گاوهای اوایل شیردهی و دستیابی به اوج تولید شیر ارائه شده است.
1. شروع شیردهی با دوره خشکی موفق
یکی از مهم ترین عوامل مؤثر بر عملکرد گاوهای شیری در اوایل دوره شیردهی، مدیریت صحیح در دوره خشکی است. تغذیه و مراقبت‌های مناسب در این دوره، پایه و اساس تولید شیر پس از زایش را شکل می‌دهند. برای دستیابی به نتایج مطلوب، باید توجه ویژه‌ای به موارد زیر داشت:
1. حفظ مصرف ماده خشک در دوره خشکی: این امر به جلوگیری از کاهش وزن گاوها و حفظ انرژی ذخیره‌ای آن‌ها کمک می‌کند.
2. جلوگیری از تغذیه زیاد انرژی: تغذیه بیش ازحد انرژی می‌تواند منجر به چاقی گاوها شود که ریسک ابتلا به بیماری‌های متابولیکی مانند کتوز را افزایش می‌دهد.
3. پیشگیری از افزایش نمره بدنی (BCS): نمره بدنی باید در محدوده 3 تا 3.25 حفظ شود. افزایش بیش‌ازحد نمره بدنی می‌تواند مشکلات متابولیکی و تأخیر در بازگشت به سیکل فحلی را به دنبال داشته باشد.
4. بهبود آسایش گاوها: تأمین محیط آرام و بدون استرس در بهاربند و مراقبت از سلامت سم‌ها برای جلوگیری از مشکلات حرکتی و دردهای ناشی از التهاب سم‌ها ضروری است.
بیشتر بخوانید: 5 تا از بهترین خوراک برای افزایش شیر گاو
2. پیشگیری از تب شیر تحت حاد
تب شیر تحت حاد که به دلیل کاهش سطح کلسیم در خون گاوها رخ می‌دهد، یکی از چالش‌های جدی در اوایل دوره شیردهی است. کاهش سطح کلسیم خون می‌تواند به مشکلاتی نظیر کتوز، متریت و کاهش تولید شیر منجر شود. بنابراین، پیشگیری از تب شیر تحت حاد از طریق مدیریت صحیح تغذیه و تأمین مکمل‌های کلسیم در این دوره حیاتی است.
3. بهبود مصرف خوراک پس از زایش
مصرف خوراک مناسب در اوایل دوره شیردهی از اهمیت بالایی برخوردار است. مصرف ناکافی خوراک می‌تواند به کاهش تولید شیر و ضعف جسمانی گاوها منجر شود. برای بهبود مصرف خوراک، اقدامات زیر توصیه می‌شود:
تأمین آب گرم بلافاصله پس از زایش: این کار به افزایش مصرف خوراک و بهبود هیدراتاسیون کمک می‌کند.
تهیه خوراک تازه و با کیفیت: خوراک باید همیشه در دسترس گاوها باشد و از کیفیت بالا و تازگی برخوردار باشد.
تأمین علوفه با کیفیت: استفاده از علوفه‌هایی با فیبر بالا مانند یونجه و گراس، به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و افزایش تولید شیر کمک می‌کند.
4. بهبود آسایش گاوها در بهاربند تازه زا
آسایش گاوها در بهاربند تازه زا نقش مهمی در کاهش استرس و بهبود عملکرد آن‌ها دارد. ایجاد محیطی آرام و بدون استرس با رعایت نکات زیر می‌تواند به افزایش تولید شیر منجر شود:
1. حفظ تراکم گاوها در سطح 80 تا 85 درصد ظرفیت: این امر به کاهش رقابت و تنش اجتماعی میان گاوها کمک می‌کند.
2. حفظ گاوها در گروه تازه زا به مدت 14 تا 21 روز: این کار به سازگاری گاوها با شرایط جدید کمک می‌کند.
3. تأمین فضای کافی در آخور: هر گاو باید حداقل 75 تا 90 سانتی متر فضای آخور در اختیار داشته باشد تا بتواند به راحتی به خوراک دسترسی پیدا کند.
4. مدیریت خنک‌سازی در دوره خشکی و شیردهی: گاوها به ویژه در دوره خشکی و اوایل شیردهی به مدیریت مناسب دمای محیط نیاز دارند تا از تنش حرارتی و کاهش تولید شیر جلوگیری شود.
5. حفظ سلامت شکمبه و جلوگیری از اسیدوز
شکمبه گاوها به عنوان مرکز هضم و جذب مواد مغذی، نیازمند توجه ویژه‌ای در دوره اوایل شیردهی است. برای جلوگیری از بروز اسیدوز و حفظ سلامت شکمبه، نکات زیر را در نظر بگیرید:
1. تأمین فیبر با کیفیت در جیره غذایی: استفاده از جیره‌هایی با فیبر بالا و قابل هضم (NDF 31 تا 35 درصد) به بهبود عملکرد شکمبه کمک می‌کند.
2. حفظ سقف علوفه ای: مصرف مداوم خوراک و جلوگیری از خالی بودن آخور می‌تواند از بروز اسیدوز شکمبه جلوگیری کند.
3. استفاده از بافرها: بافرهای خوراکی می‌توانند به حفظ pH مناسب در شکمبه کمک کنند و از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری کنند.
4. جلوگیری از جداسازی خوراک: اطمینان حاصل کنید که خوراک به‌طور کامل مخلوط شده و از جداسازی آن جلوگیری کنید تا اسیدوز شکمبه به حداقل برسد.
بیشتر بخوانید: تغذیه مناسب برای گاو شیرده کدامند؟
6. تشخیص گاوهای با سابقه مشکلات متابولیکی و سلامتی
گاوهایی که در گذشته دچار مشکلاتی نظیر تب شیر، کتوز یا ورم پستان شده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلای مجدد به این بیماری‌ها قرار دارند. شناسایی و مراقبت ویژه از این گاوها می‌تواند به پیشگیری از بروز مجدد مشکلات و بهبود سلامت کلی گله کمک کند. همچنین، گاوهایی که آبستنی دو قلو دارند یا تلیسه‌های شکم اول نیازمند توجه و مراقبت ویژه هستند.
7. بررسی نمره بدنی (BCS)
نمره بدنی (BCS) یکی از شاخص‌های مهم برای ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای و سلامت گاوها است. BCS در زمان زایش باید در محدوده 3 تا 3.25 باشد. نمره بدنی بالاتر از 4 می‌تواند منجر به مشکلات متابولیکی نظیر کتوز و کبد چرب شود. همچنین، گاوهای چاق زمان بیشتری برای بازگشت به سیکل فحلی و آبستنی مجدد نیاز دارند.
8. استفاده از افزودنی‌های خوراکی
استفاده از افزودنی‌های خوراکی می‌تواند به بهبود سلامت و عملکرد گاوهای تازه‌زا کمک کند. مطالعات نشان داده است که افزودنی‌های زیر می‌توانند تاثیرات مثبتی بر عملکرد گاوهای شیری داشته باشند:
1. یونوفرها: این افزودنی‌ها به افزایش دسترسی به گلوکز کمک می‌کنند.
2. کولین محافظت شده: بهبود سلامت و عملکرد کبد با استفاده از این افزودنی امکان‌پذیر است.
3. اسیدهای آمینه محافظت شده: تأمین نیازهای اسید آمینه بدون نیاز به افزایش پروتئین در جیره.
4.چربی محافظت شده: افزایش مصرف انرژی از طریق افزودن چربی‌های محافظت شده.
5.مخمرها: تثبیت فرآیندهای تخمیر در شکمبه و بهبود هضم خوراک.
9. جلوگیری از مواد ضد تغذیه‌ای
مواد ضد تغذیه‌ای مانند کپک، قارچ و خوراک‌هایی که به‌خوبی تخمیر نشده‌اند، می‌توانند مصرف خوراک و قابلیت هضم آن را کاهش دهند. وجود قارچ‌ها با بیش از 100,000 کلونی به ازای هر گرم خوراک می‌تواند به کاهش عملکرد گاوها منجر شود. بنابراین، بررسی کیفیت خوراک و حذف مواد ضد تغذیه‌ای از جیره غذایی گاوها ضروری است.
10. تأمین آنتی‌اکسیدان‌های کافی
آنتی‌اکسیدان‌ها مانند ویتامین E و سلنیوم می‌توانند به کاهش تنش اکسیداتیو در گاوها کمک کنند. تنش اکسیداتیو می‌تواند ناشی از بسیج زیاد چربی، کیفیت هوای پایین یا آسیب‌های فیزیکی باشد. این تنش‌ها عملکرد سیستم ایمنی را کاهش داده و گاوها را در معرض بیماری‌ها قرار می‌دهند. بنابراین، تأمین میزان کافی آنتی‌اکسیدان‌ها در جیره غذایی گاوهای شیری از اهمیت بالایی برخوردار است.
سخن پایانی
موفقیت در مدیریت گاوهای شیری در اوایل دوره شیردهی، نیازمند توجه به جزئیات تغذیه، سلامت و آسایش آن‌ها است. با رعایت نکات مطرح شده در این مقاله، می‌توان به بهبود عملکرد گاوها، کاهش ریسک بیماری‌ها و دستیابی به حداکثر تولید شیر دست یافت. مدیریت صحیح در این دوره حساس، نه تنها به افزایش بهره‌وری کمک می‌کند بلکه سلامت کلی گله را نیز بهبود می‌بخشد.
