از زمانهای قدیم، ماست به عنوان یکی از فرآوردههای لبنی معروف در کشورهای آسیایی، از جمله ایران، بهطور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است. این محصول لبنی، از روشهای اصلی حفظ و نگهداری شیر با ارزش تبدیل به خود شده است. ارزش غذایی ماست به ویژه بستگی به نوع شیر مورد استفاده، همراهی با مواد افزودنی مانند شکر، میوه، سبزیجات و سایر مواد غذایی دارد.
امروزه، مصرف ماست به طور گسترده در اکثر کشورها رواج دارد. این محصول به دلیل دارا بودن مواد مغذی مانند کلسیم و پروتئین، جایگاه ویژهای در تغذیه و سلامتی افراد دارد. با توجه به خواص درمانی و مغذی ماست، تحقیقات بسیاری در این زمینه صورت گرفته است. از این رو، مصرف سالانه متوسط هر فرد در اکثر کشورها بین 2 تا 3 کیلوگرم است.
ترکیبات ماست تازه
اطلاعات مربوط به ترکیبات ماست در دو نوع مختلف، تهیه شده از شیر پرچربی و شیر کم چربی، به شرح زیر است:
ماست تهیه شده از شیر پرچربی
1. انرژی: 79 کالری
2. پروتئین: 6 گرم
3. چربی: 3 گرم
4. کلسیم: 200 میلیگرم
5. منیزیوم: 19 میلیگرم
6. فسفر: 170 میلیگرم
7. ویتامین B1: 1.0 میلیگرم
8. ویتامین B2: 3.0 میلیگرم
9. ویتامین B6: 1.0 میلیگرم
10. ویتامین B12: 2.0 میلیگرم
ماست تهیه شده از شیر کم چربی
1. انرژی: 56 کالری
2. پروتئین: 5 گرم
3. چربی: 1 گرم
4. کلسیم: 190 میلیگرم
5. منیزیوم: 19 میلیگرم
6. فسفر: 160 میلیگرم
7. ویتامین B1: 1.0 میلیگرم
8. ویتامین B2: 3.0 میلیگرم
9. ویتامین B6: 1.0 میلیگرم
10. ویتامین B12: 2.0 میلیگرم
مقدار مناسب مصرف ماست چقدر است؟
یک فنجان ماست با حجم 150 سی سی، به طور تقریبی نیمی از نیاز روزانه افراد بزرگسال به فسفر را تأمین میکند و همچنین حدود 40 درصد از نیاز به کلسیم را فراهم میآورد. با توجه به توصیههای روزانه که مصرف 2 تا 3 واحد لبنیات (معادل 2 تا 3 لیوان شیر) موصوف است، بخشی از این نیاز میتواند با مصرف ماست جایگزین شود. ماست به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی کلسیم، پروتئین و اسیدهای آمینه، جایگزین مفیدی برای شیر در تأمین نیازهای روزانه بدن محسوب میشود.
نحوه انتخاب و نگهداری ماست شیر گاو
برای کودکان زیر 5 سال، توصیه میشود از ماست پرچربی (تهیه شده از شیر کامل) استفاده کنید. اما برای کودکان در سایر گروههای سنی و بزرگسالان، ترکیبات کمچربی تر توصیه میشود به منظور حفظ سلامتی قلبی و عروقی. ماست را حتما در یخچال نگهداری کنید و به تاریخ انقضای آن توجه کنید.
بیشتر بخوانید: مصرف شیر گاو برای کودکان چه فوایدی دارد؟
مصارف سنتی ماست شیر گاو تازه
از گذشتهها معلوم است که ماست به عنوان یک غذایی با خواص درمانی بسیار شناخته شده است، به ویژه در حفظ سلامتی روده بزرگ و رفع مشکلات معدی-رودهای. اسناد تاریخی از قرن 16 میلادی نشان میدهد که فرانسوا اول (پادشاه فرانسه) با مصرف ماست، توانست درمان بیماری مزمن رودهای خود را به دست آورد.
در دهه 1900 میلادی، یک پژوهشگر روسی به دلیل بررسی عادات غذایی مردم شرق اروپا، جایزه نوبل را از آن خود کرد. او کشف کرد که دلیل اصلی سلامتی و طول عمر بالا در این منطقه، مصرف فراوان ماست بوده است. تحقیقات بیشتر نیز نشان داده که مصرف ماست باعث افزایش طول عمر میشود. برخی از محققان عامل اصلی پیری زودرس را توسط برخی باکتریها در دستگاه گوارش و تولید مواد سمی و مضر آنها توضیح دادند. ماست با داشتن خاصیت ضدعفونی کننده، این باکتریهای مضر را از بین میبرد و در افزایش سلامتی و طول عمر موثر خواهد بود.
فواید اصلی ماست شیر گاو
• کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی
• درمان اسهال
• کمک به فعالیت طبیعی دستگاه گوارش
• درمان انواع بیماریها از جمله چربی خون بالا و سندروم روده تحریک پذیر
بیشتر بخوانید: 29 فایده بی نظیر شیر گاو
خواص ماست گاوی برای بدن
استفاده از ماست به عنوان یکی از مواد غذایی با خواص ویژه و مفید برای سلامتی، امری که از زمانهای قدیم مورد توجه قرار گرفته است و به طور مداوم تحت تحقیقات علمی قرار داشته است. این محصول لذیذ و مفید از نظر تغذیهای، خواص بسیاری دارد که از جمله آنها میتوان به کاهش کلسترول خون، تسهیل درمان اسهال و یبوست، تقویت استخوانها، جلوگیری از بروز بیماریهای قلبی-عروقی و سرطان، و همچنین تأمین پروتئین مورد نیاز بدن اشاره نمود.
از جمله اثرات مثبت مصرف ماست میتوان به کاهش کلسترول خون اشاره کرد. تحقیقات نشان داده است که مصرف روزانه ماست به میزان مناسب میتواند به کاهش سطح کلسترول بد خون (LDL) و کلسترول تام در خون کمک کند. باکتریهای مفید موجود در ماست، به ویژه «لاکتوباسیلوس»، نقش مهمی در این فرآیند دارند، زیرا با کلسترول موجود در روده اتصال مییابند و جذب آن را مهار میکنند. همچنین، مصرف ماست میتواند به تسهیل درمان اسهال و یبوست کمک کند. باکتریهای موجود در ماست، بهبود هضم و جذب مواد مغذی را تسهیل میکنند و در تنظیم فرآیندهای گوارشی نقش دارند.
به علاوه، ماست منبع غنی از کلسیم است که برای سلامت استخوانها بسیار حیاتی است. مصرف منظم ماست میتواند به پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان کمک کند، به خصوص در سنینی که تراکم استخوانی به حداکثر خود میرسد یا در سنین پیری که جذب کلسیم از طریق معده کاهش مییابد.
همچنین، تحقیقات نشان داده است که مصرف ماست میتواند از بروز برخی از بیماریهای خطرناک مانند سرطان روده بزرگ پیشگیری کند. باکتریهای موجود در ماست، به جلوگیری از تولید مواد سرطانزا کمک کرده و در حفظ سلامت رودهها نقش دارند.
به طور کلی، مصرف ماست به عنوان یک منبع غذایی مفید و مغذی، باعث ارتقای سلامتی و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای مختلف میشود. این مواد غذایی حاوی ترکیبات مفیدی مانند پروبیوتیکها و کلسیم هستند که برای حفظ سلامت بدن بسیار موثر هستند. بنابراین، اضافه کردن مصرف ماست به رژیم غذایی روزانه، یک انتخاب هوشمندانه برای حفظ سلامتی است.
تهیه ماست خانگی با استفاده از شیر گاوی
مواد لازم
• 1 لیتر شیر پرچرب گاوی
• 2 قاشق غذاخوری ماست
مرحله اول: جوشاندن شیر
1. شیر را در یک قابلمه تمیز بریزید و زیر شعله قرار دهید.
2. حرارت را به مرحله ملایم تنظیم کنید تا شیر به جوش بیاید.
3. در حین جوشاندن، مطمئن شوید که از پای گاز نروید تا جلوگیری شود شیر بیش از حد بالا نرود.
4. همچنین، با استفاده از قاشق، شیر را به طور مداوم هم بزنید تا قل بخورد.
5. پس از جوشاندن کامل، شیر را به ظرف مورد نظر ریخته و اجازه دهید که خنک شود. میتوانید این کار را با قرار دادن ظرف درون ظرفی حاوی آب و یخ انجام دهید.
مرحله دوم: اضافه کردن مایه ماست
1. در این مرحله، ماست را به شیر اضافه کنید.
2. حرارت شیر باید در حدود 45 درجه سانتیگراد یا 119 درجه فارنهایت باشد. میتوانید از یک دماسنج استفاده کنید یا با انگشت خود، دمای شیر را احساس کنید (نباید خیلی سرد یا خیلی گرم باشد).
3. ماست را به آرامی به شیر اضافه کرده و همزمان مخلوط کنید تا تماما متراکم شود. میتوانید از قاشق یا کاسهای برای این کار استفاده کنید.
مرحله سوم: تهیه ماست خانگی
1. ظرف حاوی مخلوط شیر و مایه را در یک محیط گرم قرار دهید، مثلا با پوشاندن آن با دو یا سه لایه پتو یا ملافه.
2. میتوانید ظرف را درون فر با حالت پایلوت قرار دهید یا در صورت دارا بودن پلوپز با امکانات ماستسازی، در آن تهیه کنید.
3. ماست در شرایط محیطی گرم، معمولاً بعد از 5 ساعت آماده میشود. اما اگر محیط شما سردتر است، ممکن است زمان بیشتری طول بکشد، بنابراین میتوانید آن را تا زمانی که قالبی شود، در محیط گرم نگه دارید.
4. پس از تهیه ماست، ظرف را درون یخچال قرار دهید تا ماست خنک شود.