باورهای اشتباه درباره لبنیات؛ ناگفته هایی درباره لبنیات که باید بدانید
شیر و فرآورده های لبنی از جمله اصلی‌ترین گروه‌های غذایی هستند که در سلامت استخوان‌ها، عملکرد مناسب سیستم عصبی، سلامت قلب و پیشگیری از پوکی استخوان نقش کلیدی دارند. با این حال، باورهای نادرست و شایعات زیادی درباره مصرف این گروه غذایی مهم وجود دارد که می‌تواند سلامت افراد را تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله به رایج‌ترین این باورها می‌پردازیم و آن‌ها را بر اساس شواهد علمی بررسی می‌کنیم.
✅ بستنی منبع خوبی برای دریافت کلسیم نیست!
یکی از باورهای رایج این است که بستنی به‌دلیل تهیه‌شدن از شیر می‌تواند جایگزین خوبی برای لبنیات باشد. اما واقعیت این است که بستنی علاوه بر شیر، حاوی مقادیر زیادی شکر، چربی و مواد افزودنی است. این ترکیبات نه‌تنها سودی برای سلامت استخوان‌ها ندارند، بلکه مصرف بیش‌ازحد آن‌ها می‌تواند منجر به اضافه‌وزن، دیابت و بیماری‌های قلبی شود. همچنین بستنی‌های صنعتی اغلب دارای نگهدارنده‌ها، رنگ‌ها و طعم‌دهنده‌هایی هستند که ممکن است باعث بروز حساسیت، التهاب یا مشکلات گوارشی شوند. بنابراین مصرف بستنی باید محدود باشد و به‌عنوان منبع کلسیم توصیه نمی‌شود.
بیشتر بخوانید: نقش کلیدی شیر در تغذیه سالمندان و مقابله با تحلیل عضلات (سارکوپنی)
✅ شیر و لبنیات فله‌ای سالم‌تر از پاستوریزه نیستند
برخی تصور می‌کنند لبنیات محلی یا فله‌ای چون "طبیعی‌تر" هستند، ارزش غذایی بیشتری دارند. در حالی که فرآیند پاستوریزه‌کردن باعث از بین رفتن میکروب‌ها بدون کاهش قابل‌توجه مواد مغذی می‌شود. از طرفی جوشاندن شیر فله‌ای با حرارت بالا، به شدت ارزش غذایی آن را کاهش می‌دهد. همچنین شیرهای پرچرب فله‌ای اغلب دارای چربی اشباع بیشتری هستند که مصرف طولانی‌مدت آن می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. مهم‌تر از همه، احتمال آلودگی میکروبی شیر فله‌ای بالا بوده و می‌تواند منجر به بیماری‌هایی مانند تب مالت شود.
✅ مصرف همزمان گوشت و ماست فقط برای برخی افراد مشکل‌ساز است
باور دیگری که در جامعه رواج دارد این است که نباید گوشت و ماست را با هم مصرف کرد. دلیل این توصیه، رقابت میان کلسیم ماست و آهن گوشت برای جذب در بدن است. البته این مورد بیشتر در افرادی با کم‌خونی یا اختلالات گوارشی اهمیت دارد. برای افراد سالم، بدن می‌تواند تعادل مناسبی در جذب مواد مغذی برقرار کند و مصرف این دو ماده غذایی به‌طور همزمان مشکلی ایجاد نمی‌کند.
بیشتر بخوانید: 10 فایده شگفت انگیز مصرف روزانه لبنیات
✅ شیر کم‌چرب هم سرشار از مواد مغذی است
برخی فکر می‌کنند شیر کم‌چرب بیشتر آب است و ارزش غذایی ندارد. در حالی که فقط چربی آن کاهش یافته و مواد مغذی دیگر همچنان در آن وجود دارند. حتی در برخی موارد، به دلیل غنی‌سازی با ویتامین D، شیر کم‌چرب می‌تواند مفیدتر هم باشد. از طرفی کاهش چربی‌های اشباع شیر باعث می‌شود مصرف آن گزینه‌ای سالم‌تر برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی باشد.
✅ مصرف لبنیات در شب باعث سکته نمی‌شود
این تصور که خوردن ماست یا دوغ در وعده شام می‌تواند منجر به سکته شبانه شود، کاملاً نادرست است. لبنیات به‌ویژه ماست و دوغ، سرشار از پتاسیم هستند که می‌تواند به تنظیم فشار خون کمک کند. همچنین مصرف آن‌ها پیش از خواب ممکن است به بهبود کیفیت خواب نیز کمک کند. البته توصیه می‌شود از انواع کم‌نمک و کم‌چرب آن استفاده شود تا مزایای آن کاهش نیابد.
بیشتر بخوانید: 6 عامل پنهان که جذب کلسیم شیر را کاهش می دهند!!
✅ مصرف ماهی همراه با لبنیات ممنوع نیست
شایعه خطرناک دیگری که برخی افراد به آن باور دارند، ممنوعیت مصرف همزمان لبنیات با غذاهای دریایی است. در حالی که هیچ شواهد علمی معتبری مبنی بر خطرناک‌بودن این ترکیب وجود ندارد. البته بعضی افراد ممکن است به‌صورت فردی دچار نفخ یا ناراحتی گوارشی شوند، اما این به معنی ممنوعیت کلی نیست. ماهی و لبنیات هر دو منابع ارزشمند پروتئین و ریزمغذی‌های ضروری برای بدن هستند.
✅ شیرهای فرادما (استریلیزه) حاوی نگهدارنده نیستند
شیرهای استریلیزه (یا فرادما) به‌دلیل فرآیند حرارتی بسیار سریع و بسته‌بندی خاص‌شان، نیازی به مواد نگهدارنده ندارند. این شیرها با حرارت بالا و زمان بسیار کوتاه استریل می‌شوند و در بسته‌بندی‌های چندلایه ضد نور و اکسیژن قرار می‌گیرند. به همین دلیل تا زمانی که درب آن باز نشود، ماندگاری بالایی دارند. پس نیازی به افزودن هیچ ماده‌ای برای افزایش دوام نیست.
✅ لبنیات پاستوریزه از نظر جذب کلسیم با محلی تفاوتی ندارد
جذب کلسیم از لبنیات پاستوریزه و محلی تفاوت معناداری ندارد. اگرچه لبنیات محلی ممکن است "طبیعی‌تر" به‌نظر برسند، اما خطر آلودگی میکروبی آن‌ها بالاست. در مقابل، لبنیات پاستوریزه تحت کنترل کیفی قرار گرفته و ایمنی آن‌ها بیشتر است. همچنین بسیاری از این محصولات با ویتامین D غنی شده‌اند که جذب کلسیم را افزایش می‌دهد.
✅ شایعه استفاده از وایتکس در شیر واقعیت ندارد
یکی از باورهای نادرست و نگران‌کننده، شایعه افزودن وایتکس یا مواد نگهدارنده به شیر است. وایتکس نه‌تنها طعم و بوی شیر را به شدت تغییر می‌دهد، بلکه برای سلامتی بسیار خطرناک است و شیرِ آلوده به آن به‌هیچ‌عنوان قابل مصرف یا فرآوری (مثلاً برای تبدیل‌شدن به ماست) نخواهد بود. وجود سیستم‌های دقیق نظارتی و تست‌های استاندارد، این احتمال را به‌کلی رد می‌کند.
✅ مصرف پنیر تأثیری بر حرف‌زدن کودک ندارد
شایعه‌ای عجیب درباره تأخیر در حرف‌زدن کودکان به‌دلیل مصرف پنیر وجود دارد که هیچ پایه علمی ندارد. پنیر منبع بسیار خوبی از کلسیم، پروتئین و فسفر است و به رشد استخوان، مغز و سیستم عصبی کودک کمک می‌کند. عواملی مانند شنوایی، رشد عصبی و تعامل با اطرافیان بسیار بیشتر از تغذیه در یادگیری گفتار تأثیر دارند.
✅ دوغ برای افراد دیابتی ممنوع نیست
برخلاف تصور برخی، دوغ قند بالایی ندارد و می‌تواند در رژیم افراد دیابتی گنجانده شود، به‌ویژه اگر نوع بدون نمک یا بدون گاز آن انتخاب شود. دوغ یکی از بهترین گزینه‌های تامین کلسیم، ویتامین‌های گروه B و سایر مواد معدنی است. در صورتی که دوغ صنعتی حاوی مواد شیرین‌کننده باشد، بهتر است برچسب ترکیبات آن بررسی شود.
سخن پایانی
اطلاعات نادرست درباره شیر و لبنیات می‌تواند باعث حذف یا کاهش مصرف این گروه غذایی ارزشمند شود، در حالی که حذف آن‌ها از رژیم غذایی می‌تواند به سلامت بدن آسیب بزند. شناخت درست از ترکیبات، نحوه تولید و ارزش تغذیه‌ای لبنیات به ما کمک می‌کند تا انتخاب‌های بهتری برای سلامت خود و خانواده‌مان داشته باشیم. پس بهتر است باورهای تغذیه‌ای را بر اساس منابع علمی معتبر بسنجیم، نه شایعات و توصیه‌های بدون پشتوانه.
