با غذا دوغ بخوریم یا نه؟ نگاهی به مزایا، معایب و توصیه های طب سنتی و مدرن
دوغ، این نوشیدنی خوش‌طعم و خنک، یکی از محبوب‌ترین همراهان غذاهای ایرانی به‌ویژه در کنار کباب، پلو، کوکو و فست‌فودهاست. اما شاید برای شما هم این سؤال پیش آمده باشد: آیا خوردن دوغ همراه با غذا مفید است یا مضر؟ در این مقاله با بررسی دیدگاه‌های طب سنتی، پزشکی مدرن و تجربیات روزمره، به پاسخ این سؤال مهم خواهیم پرداخت.
دوغ چیست و چه طبعی دارد؟
دوغ از ترکیب ماست، آب و نمک تهیه می‌شود و گاهی با سبزی‌های خشک مانند نعنا و آویشن طعم‌دار می‌شود. از نظر طب سنتی، طبع دوغ سرد و تر است، بنابراین مصرف زیاد آن یا استفاده در زمان و شرایط نامناسب می‌تواند موجب بروز برخی اختلالات گوارشی یا افزایش بلغم در بدن شود.
فواید دوغ در صورت مصرف اصولی
پیش از بررسی ضررها، لازم است نگاهی به فواید این نوشیدنی لبنی بیندازیم:
- حاوی پروبیوتیک‌های مفید برای گوارش
- کمک به تأمین کلسیم و ویتامین‌های گروه B
- رفع عطش و کاهش گرمای بدن
- کاهش فشار خون به دلیل پتاسیم بالا
- ضد نفخ (به‌ویژه اگر همراه نعنا و آویشن مصرف شود)
اما نکته مهم این است که تمام این فواید در صورتی حاصل می‌شوند که دوغ در زمان، مقدار و شرایط مناسب مصرف شود.
چرا برخی متخصصان با خوردن دوغ همراه غذا مخالف اند؟
1. تضعیف فرآیند هضم
در طب سنتی، مصرف نوشیدنی‌هایی با طبع سرد مانند دوغ، همراه یا بلافاصله پس از غذا به‌ویژه غذاهای سنگین، فرآیند گوارش را مختل می‌کند. این اختلال باعث بروز علائمی چون نفخ، سنگینی، و کاهش جذب مواد مغذی می‌شود.
2. رقیق کردن آنزیم‌های گوارشی
از دیدگاه پزشکی مدرن نیز، مصرف مایعات زیاد (مثل دوغ، نوشابه یا آب) همزمان با غذا می‌تواند آنزیم‌های گوارشی معده را رقیق کرده و در نتیجه، هضم را به تأخیر بیندازد.
3. تشدید سردی در افراد سردمزاج
برای افرادی که طبع سرد دارند، مصرف دوغ در کنار غذاهای سرد یا در فصل سرد سال ممکن است موجب سردی معده، کاهش انرژی، دردهای مفصلی و حتی بی‌حالی شود.
در چه شرایطی می‌توان دوغ را با غذا مصرف کرد؟
اگر عاشق دوغ هستید و نمی‌خواهید از آن دل بکنید، نگران نباشید. با رعایت چند نکته ساده می‌توانید همچنان از طعم خوش دوغ لذت ببرید:
✔ 1. مصرف دوغ با فاصله از غذا
بهتر است دوغ را 20 تا 30 دقیقه قبل یا بعد از غذا بنوشید تا از اختلال در گوارش جلوگیری شود.
✔ 2. انتخاب غذاهای گرم‌مزاج
اگر غذایی که میل می‌کنید طبع گرم دارد (مثلاً کباب، کوکو سبزی، عدسی)، دوغ سرد می‌تواند اثر خنک‌کننده‌ای داشته باشد و تعادل ایجاد کند.
✔ 3. استفاده از دوغ سنتی با مصلحات
دوغ‌هایی که با نعنا، پونه، آویشن یا حتی کمی زنیان ترکیب شده‌اند، طبع معتدل‌تری دارند و بهتر با معده کنار می‌آیند.
✔ 4. عدم مصرف در وعده شام
دوغ به دلیل سردی‌اش، برای وعده شام توصیه نمی‌شود. چرا که متابولیسم بدن در شب پایین است و مصرف دوغ می‌تواند موجب سردی، ضعف معده و اختلال در خواب شود.
چه کسانی باید از مصرف دوغ همراه غذا پرهیز کنند؟
- افراد با طبع سرد یا غلبه بلغم
- کودکان و افراد مسن با سیستم گوارش ضعیف
- افراد مبتلا به مشکلات گوارشی مانند زخم معده یا رفلاکس
- کسانی که بلافاصله پس از غذا دچار نفخ و دل‌درد می‌شوند
جایگزین‌های مناسب دوغ همراه غذا
اگر به نوشیدنی همراه غذا نیاز دارید، گزینه‌های زیر می‌توانند انتخاب‌های سالم‌تری باشند:
- آب گرم یا ولرم با لیمو ترش تازه
- دوغ رقیق‌شده با نعنا به میزان کم و با فاصله زمانی از غذا
- چای کم‌رنگ و بدون شکر نیم ساعت بعد از غذا
جمع‌بندی نهایی
آیا با غذا دوغ بخوریم یا نه؟ پاسخ این است: اگر طبع شما سرد است، یا غذاهایی با طبع سرد می‌خورید، بهتر است دوغ را همراه غذا مصرف نکنید. اما اگر عاشق دوغ هستید و دلتان نمی‌خواهد از آن بگذرید، سعی کنید آن را با فاصله زمانی از غذا، در حجم کم و همراه با مصلح مصرف کنید.
