آیا گاوهای ماده همیشه شیر دارند؟ | مراحل شیردهی گاو
شیر، یکی از طلای سفید طبیعی قابلیت توجه است که برای دامداران شیری، فرصتی برای به دست آوردن درآمد مالی مهم را فراهم می‌سازد. اما شیردهی گاو ماده، یک روند با زمانبندی خاص است که نیازمند آگاهی و شناخت دامداران نسبت به دوره‌های آن، منحنی کاهش و افزایش آن، و همچنین عوامل مؤثر در تنظیم آن است. از این رو، دامداران به دنبال اطلاعات جامع در این زمینه می‌باشند.
یکی از سوالات متداولی که در این رابطه مطرح می‌شود این است که آیا گاو ماده همیشه شیر تولید می‌کند؟ آیا دوره شیردهی آن در تمام طول سال ادامه دارد؟ مقالات تخصصی می‌توانند به دامداران کمک کنند تا به اطلاعات کاملی درباره چرخه عمر شیردهی گاو ماده دست یابند و روش‌های افزایش مقدار و دوره شیر را فراگیرند.
بیشتر بخوانید: تغذیه مناسب برای گاو شیرده کدامند؟
چرخه عمر شیردهی گاو ماده
آشنایی با چرخه عمر شیردهی گاو ماده یکی از مهم‌ترین مسائل در دامپروری است که به طور مستقیم بر بهره‌وری و سودآوری دامداری‌های شیری تأثیر می‌گذارد. این چرخه شامل چهار مرحله اصلی است: فاز رشد، فاز باروری، فاز شیردهی و فاز خشکیدن. هر کدام از این مراحل نیازمند مدیریت دقیق و تغذیه مناسب هستند تا گاو به بهترین شکل عملکرد خود را ارائه دهد. در این بخش، به بررسی مختصری از هر یک از این فازها و راهکارهای بهبود آنها می‌پردازیم.
باید دانست که برای تولید شیر، گاوها نیازمند زایش هستند و چرخه شیردهی، دقیقاً مدت زمان بین دو زایش است. این چرخه شامل چهار مرحله است: مرحله ابتدایی، میانی، پایانی شیردهی (هر کدام حدود 120 روز) و دوره خشک (که باید حداقل 65 روز باشد). در شرایط بهینه، گاوها هر سال یک بار زایمان می‌کنند. در طول مراحل مختلف شیردهی، تغییراتی در عملکرد گاوها رخ می‌دهد. علاوه بر تغییرات در میزان شیر تولیدی، مصرف خوراک و وضعیت بدن نیز تغییر می‌کند. مدیریت صحیح در مراحل بارداری نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و باید به‌طور کامل مورد توجه قرار گیرد.
بیشتر بخوانید: 5 تا از بهترین خوراک برای افزایش شیر گاو
مرحله ابتدایی؛ شیر دهی گاو بعد از زایمان
در ابتدای دوره شیردهی پس از زایمان، گاوهای ماده قابلیت تولید تا 10 کیلوگرم شیر در روز را دارند، که این میزان به مرور زمان به حداکثر 20 کیلوگرم در روز افزایش می‌یابد. اما در مرحله پایانی این دوره، میزان شیردهی به 5 کیلوگرم در روز کاهش می‌یابد.
در طول این مدت، دستورالعمل‌های نگهداری از گاو ثابت می‌ماند، اما با افزایش مقدار شیر تولیدی، لازم است تغذیه گاو به گونه‌ای تنظیم شود که انرژی و مواد غذایی مورد نیاز گاو تأمین شود. همچنین در صورت کاهش مقدار شیر تولیدی، باید میزان انرژی مصرفی گاو نیز کاهش یابد. پس از پایان دوره شیردهی، تأمین مقدار کافی انرژی و مواد غذایی برای گاو بسیار حیاتی است تا اینکه او بتواند قوای جسمانی خود را تقویت و بازسازی کند.
مرحله میانی؛ پس از اوج شیردهی گاو
پس از اوج شیردهی، گاو ماده به بهبود اشتها می‌رسد و تمایل به مصرف غذای بیشتر دارد. این وضعیت تا زمانی که گاو قادر به تأمین مواد غذایی لازم برای تولید شیر باشد، ادامه دارد (معمولاً به مدت 100 تا 200 روز). در این دوره، تمرکز بر روی کیفیت تغذیه و تأمین مواد غذایی مناسب برای گاو بسیار اهمیت دارد. از آنجایی که گاوها در این مرحله تلاش می‌کنند وزن خود را حفظ کرده و از کاهش آن جلوگیری کنند، توجه به تغذیه مناسب و کیفیت غذا برای حفظ سلامتی و عملکرد بهتر آنها بسیار ضروری است.
مرحله پایانی شیردهی گاو
در مرحله پایانی شیردهی که تقریباً 200 تا 305 روز طول می‌کشد، مقدار شیر تولیدی توسط گاو ماده به تدریج کاهش می‌یابد. اگرچه نیاز به انرژی در این دوره کمتر از زمان‌های دیگر است، اما این موضوع به معنای کاهش شدید انرژی غذایی نیست. بهتر است در این دوره مقداری انرژی غذایی با کیفیت به برنامه غذایی گاو افزوده شود تا گاو بتواند برای زایمان‌های بعدی خود را به خوبی آماده کند. این مواد غذایی به عنوان ذخیره شیردهی در مراحل بعدی محسوب می‌شوند.
دوره خشکی شیردهی گاو
دوره خشکی که تقریباً 45 تا 60 روز طول می‌کشد، دوره‌ای است که گاو برای زایمان بعدی خود استراحت می‌دهد. در این دوره بهتر است از گاو شیر نگیرید و به غدد پستانی زمان کافی برای بازسازی و بهبود خود را بدهید. در این مدت، رحم گاو ماده به حالت غیر باردار می‌رسد و تغییراتی رخ می‌دهد که به آن اینولوشن می‌گویند. دوره خشکی گاو ماده بهتر است کمتر از 40 روز نباشد.
روش های افزایش مقدار و دوره شیردهی گاو ماده
برای افزایش مقدار و دوره زمانی شیردهی گاو ماده، به چند مورد مهم نیاز است. اولین مورد، استفاده از نژادهای شیری با عملکرد بالا است. نژادهای هلشتاین، هرفورد، آنگوس، براهمن، سیمینتال و غیره از جمله نژادهایی هستند که عملکرد شیری بالایی دارند.
در مورد دوم، تغذیه گاو بسیار حائز اهمیت است. تغذیه باید متعادل و مناسب باشد و توانایی فراهم کردن مواد غذایی مورد نیاز برای تولید شیر را داشته باشد.
همچنین، به بهداشت و سلامت گاو ماده و جلوگیری از بیماری‌ها باید توجه شود. رعایت روش‌های مدیریتی و فنی شیردهی مطابق با استانداردهای جهانی نیز بسیار مهم است.
در پایان، باید به استفاده از مکمل‌های خوراکی مانند بن‌زا پلکس 7 که به عنوان یکی از روش‌های مدرن برای افزایش شیردهی شناخته شده، توجه کرد. این مکمل‌ها می‌توانند متابولیسم گاو را بهبود بخشیده و شیردهی را افزایش دهند.
آیا امکان شیردوشی در تمام طول سال وجود دارد؟
به طور کلی می‌توان گفت که گاوهای شیری در طول سال قادر به تولید شیر هستند، اما برای حفظ سلامتی و طول عمر گاو شیری، لازم است یک دوره خشکی برای شیردهی در نظر گرفته شود. در این دوره، توجه بیشتری به بهبود سلامت جسمانی گاو و افزایش توان جسمی آن می‌شود. متأسفانه، در صنعت دامداری و شیر، بسیاری از گاوها به طور مکرر شیردوشی می‌شوند که این عمل باعث کاهش عمر آنها به کمتر از 5 سال می‌شود و علاوه بر آن، باعث افزایش بیماری‌های مرتبط با آنها نیز می‌شود.
